Menen, De Barakken, BarakFutur

We bevinden ons in de Barakken, een bijzondere, levendige en volkse buurt in de grensstad Menen, letterlijk ingesloten tussen de Leie en de grens met Frankrijk. De Rijselstraat, de hoofdweg door de wijk, is wereldberoemd in de regio en vooral op zondagen erg druk door het winkeltoerisme. De Barakken heeft een bijzondere geschiedenis, die zijn stempel blijft zetten op hoe de Barakken als buurt nu bestaat.

De Barakken had zowel vroeger als nu nog, het karakter van een ‘doorgangswijk’, en is doorheen de tijd geëvolueerd tot een sociaal heel broze buurt met heel wat uitdagingen. Zo telt de wijk een kleine 3000 inwoners, zijn er meer dan 50 verschillende nationaliteiten en kent ze een grote concentratie aan kwetsbare groepen. De hoge bevolkingsdichtheid, de grote onderlinge sociale afstand, en de schaarse openbare ruimte dragen tevens bij tot het gebrek aan positieve ontmoetingskansen tussen mensen. Tegelijk is de wijk in volle ruimtelijke transitie, o.m. door de geplande Leiewerken, in kader van het internationale Seine-Scheldeproject. 

De uitdagingen worden aangepakt. Sinds juni 2013 is er in de wijk de bewonersgroep De Barakkenaars actief, die al heel wat mooie en positieve initiatieven heeft genomen om het samenleven te bevorderen. De bewonersgroep wordt ondersteund door Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen (SO), die in de De Barakken werkt aan leefbaarheid en tegen armoede. Ook diverse andere partners nemen initiatieven in de wijk, zoals het OCMW, Stad Menen, CAW, Kind en Preventie, de stedelijke jeugddienst en Uit De Marge, etc … 

Samenlevingsopbouw en Vormingplus MZW slaan de handen in elkaar om een versterkende werking te ontwikkelen in de Barakken (en bij uitbreiding Menen) met als wervende titel: BarakFutur – we verhalen de toekomst van de Barakken 

BarakFutur

Met Barak Futur ontdekten we een boeiende buurt met een apart karakter: een levendige en superdiverse, sociaal heel broze en bijzondere buurt, met veel uitdagingen en vooral ook heel veel kansen.

We gingen op zoek naar de vele verhalen die bij iedere Barakkenaar aanwezig zijn als levend erfgoed die de buurt typeert. Oude en nieuwe verhalen, generaties lang overgeleverd, of persoonlijke verhalen van nieuwe bewoners. Verhalen…vertellen nu eenmaal iets wezenlijks over wie we zijn, slaan bruggen en brengen zaken in beweging.

Met BarakFutur hanteerden we de methodiek van geleidelijkheid, wat wil zeggen dat we rekening houden met de broosheid van de buurt en stap voor stap BarakFutur ontwikkelen. Zodat BarakFutur mét – en niet enkel vóór – mensen is.

Het was het zoeken naar een voedingsbodem in de buurt, en het creëren van een dynamiek om zicht te krijgen op de unieke geur en kleur van de Barakken. We gingen stap voor stap te werk…

BarakFutur – ‘Als de brug oren en ogen had’

‘Als de brug oren en ogen had’.
De titel van het verhaalproject waar we tijdens het najaar ’17 mee van start gingen. Ze verwijst naar de vele, schijnbaar verloren gegane verhalen die er over de Barakken te vertellen zijn. Die vaak enkel bewaard lijken te zijn in het ijzeren geheugen van de Leiebrug.

Rekening houdend met de broosheid van de buurt zochten we naar een voedingsbodem in de buurt, en creëerden we een eerste dynamiek om zicht te krijgen op de unieke geur en kleur van de Barakken.

• Met ‘Door het diafragma: De Barakken’, een workshop straatfotografie van Vormingplus MZW, trokken 12 fotografen onder leiding van kunstfotograaf Karel Waignein doorheen de Barakken en keken door het diafragma van hun fototoestel naar de Barakken.
• Er was een samenwerking met de basisschool VLAM, waar leerlingen aan de slag gingen met verf en sponsjes en zo hún verhaal vertelden van de Barakken, mocht de brug oren hebben. Met de tekeningen van de kinderen werkte Karel Waignein het mooie logo van BarakFutur uit.

Vanuit het voormalige Grieks Restaurant El Greco nodigden we uiteindelijk de Barakkenaars uit om hun verhaal te komen vertellen. We gingen op zoek naar die unieke, persoonlijke, grote en kleine verhalen, oude en jonge verhalen, van anciens en nieuwkomers, verhalen van horen zeggen, we snorden verhalen van de Barakken op of verzonnen ze, …

• We sprokkelden verhalen van Barakkenaars die door woordkunstenares Tine Moniek verwerkt werden tot mooie fijne vertelsels over de Barakken en de Barakkenaars. “Geen grote levensverhalen, maar kleine typerende anekdotes”
• De vertelsels werden bezorgd aan enthousiaste fotografen die via de workshop van Vormingplus MZW ‘Vertel een verhaal met foto’s’ de uitdaging aangingen om door de lens van hun fototoestel de verhalen te verbeelden met hun foto’s.
• Portretten van Barakkenaars werden gemaakt door kunstfotograaf Karel Waignein vanuit zijn artistiek concept ‘Colored Emotions’. Bij elk van die beelden schreef Tine Moniek een persoonlijk gedicht voor iedere geportretteerde.
• Op zaterdag 28 oktober ’17 werden de gesprokkelde verhalen uit de Barakken tijdens een publieksmoment teruggegeven aan de Barakken: We vertellen de verhalen uit de Barakken.

Met het eerste verhaalproject kregen we een eerste voorzichtige inkijk op het wezen van de Barakken en haar bewoners. Hier eindigt het echter niet, het is nog maar het begin.

BarakFutur zet verder in op het ontbloten van de ziel van de Barakken. Dit met almaar meer partners. Wat kleinschalig begon, wordt breder en wijder, en wordt de identiteit van de Barakken beetje bij beetje verder ontrafeld, en werpen we ook een blik op de toekomst. Want de Barakken zijn naast de som van vroeger en vandaag ook gewoon een later.

BarakFutur – Permanent Geheugen van de Barakken

‘Permanent Geheugen van de Barakken’ was een volgende stap in het grotere geheel van BarakFutur. Wie zijn de Barakkenaars en waar komen ze vandaan? Wat is hun herkomst en welke gebruiken en ideeën brachten ze mee? Maar we onderzoeken ook de Barakken als plaats van aankomst: wat is het eigene van de Barakken en hoe ervaren de inwoners het leven in deze wijk?

We bouwden verder op de resultaten en de gecreëerde dynamiek van het eerste verhaaltraject, en gingen dieper in op het unieke wezen van de Barakken: een levendige en superdiverse, sociaal heel broze en bijzondere buurt, met veel uitdagingen en kansen.

We gingen op zoek naar deze verhalen, die bij iedere Barakkenaar aanwezig zijn, en geven deze onvermoede rijkdom in bewaring aan het Permanent Geheugen van de Barakken.

Het ging over oude en nieuwe verhalen, generaties lang overgeleverd, of persoonlijke verhalen van nieuwe bewoners. Verhalen waar de grote historische evoluties verweven zijn met de ‘petite histoire’ van elke individuele bewoner van deze wijk. Dit permanente geheugen wordt continue aangevuld, als levend erfgoed.

Zo krijgen verhalen een gezicht, en krijgen gezichten een verhaal, en leggen we via levend erfgoed een basis voor een beter en ander samenleven in de Barakken.

• Schrijver-regisseur Frederic Dehaudt (CSA – Centrum voor Stedelijke Acupunctuur en winnaar van de Cultuurprijs 2018 in Menen) trok wekelijks op trektocht door de Barakken, verzamelde hij verhalen die verteld werden tijdens de buurtgesprekken in El Greco, en maakte wekelijkse portretten in de KW Kortrijk – Menen.
• Kwamen fragmenten van verhalen door de collega’s van erfgoed zuidwestterecht in de ‘verhalenfichebak’ van de Barakken.
• Maakten Ernest Verscheure en Emiel Verbanck samen met Barakkenaars de verhalenatlassen van de Barakken.
• Tuurde Tine Moniek met haar zomerproject Buurtturen samen met Barakkenaars naar de Barakken.
• Keken fotografen tijdens een fotocursus van Vormingplus MZW samen met kOen moerman door de lens van hun fototoestel naar de Barakken.
• Maakten de jongeren van Avondwerking ‘T KOT filmpjes over het leven in de Barakken.
• Vertelden we een eerste keer de verhalen van de Barakken op 28 oktober ’17 tijdens ‘We vertellen de verhalen uit de Barakken’ (http://bit.ly/2NAYAsK)
• Organiseerden we op Erfgoeddag op 21 april 2018 ‘Museum voor 1 Dag van de Barakken’. (http://bit.ly/2OmAQhj)
• Sloten we op zondag 30 september ’18 BarakFutur (voorlopig) af tijdens Love on the Bridge – De Verhalen van De Barakken.
• En sloten we BarakFutur op 8 november ’18 nog eens af met ‘De verhalen van de Barakken‘ bij de vrienden van CC De Steiger, met…
  • Expo ‘De verhalen van de Barakken’ door Nicolas VAN Elslander (Michel! vzw).
  • Foto-expo ‘De Barakken in beeld’ n.a.v. de Vormingplus MZW-fotocursus waar fotografen onder leiding van fotograaf kOen moerman, door de lens van hun fototoestel naar De Barakken hebben gekeken.
  • Verteltheater ‘De verhalen van de Barakken’ door Frederic Dehaudt (CSA – Centrum voor Stedelijke Acupunctuur).
• En wie weet sluiten we nog eens af? Want valt er een slot te zetten op verhalen uit een buurt?….

BarakFutur – het werk van velen

Samen met velen werd Barak Futur vormgegeven:

Karel Waignein – Photographer, Jan Wielockx (Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen), Kurt Declercq (Vormingplus MZW), Tine Moniek, Marianne Verhaeghe en De Barakkenaars, Jonathan Jow (Uit De Marge) en de jongeren van Avondwerking ‘T KOT, kOen moerman, Amir Turayev (Amiracle – Video Productions & Photography), Frederic Dehaudt (CSA – Centrum voor Stedelijke Acupunctuur), Nicolas VAN Elslander (Michel! vzw), Tijs De Schacht en Lieze Neyts (erfgoed zuidwest), Chiel Vandenberghe en collega’s (Cultuurcentrum De Steiger Menen) en Tom van Ryckeghem.

 

En laat ons zeker niet het grote engagement vergeten van de vele vrijwilligers tijdens de kleine en grote evenementen van BarakFutur, de cursisten van de fotocursussen, de verhalenvertellers en de vele Barakkenaars en sympathisanten die kwamen luisteren naar de verhalen, …

BarakFutur – info

• Heb je vragen over BarakFutur? Wil je mee werken? Heb je suggesties en ideeën? Neem dan supersnel contact met ons op via het contactformulier.
• Volg BarakFutur via Facebook en via deze blog.

BarakFutur is een initiatief van Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen en Vormingplus MZW, in samenwerking met de bewonersgroep De Barakkenaars, Centrum voor Stedelijke Acupunctuur, Michel! vzw, Erfgoed ZuidWest, de Stads(diensten) Menen, en diverse andere partners die actief zijn binnen de stad Menen.

BarakFutur komt mede tot stand dankzij de financiële ondersteuning van het Stadsbestuur Menen, Provincie West-Vlaanderen, Streekfonds West-Vlaanderen en de regionale Erfgoedcel ZuidWest.

Dank daarvoor!